ProcesNieuws okt.2018 -Half oktober kondigde de Amerikaanse president Trump aan dat de Verenigde Staten het Intermediate-Range Nuclear Forces (INF) verdrag met Rusland op gaan zeggen. Een zeer gevaarlijke stap, die de deur openzet voor een nieuwe kernwapenwedloop.
In 1987 sloten de VS en de toenmalige Sovet-Unie het INF-verdrag, dat de partijen verplicht af te zien van nucleaire en conventionele raketten en kruisraketten met een bereik van 500 tot 5500 kilometer. Bestaande voorraden moesten worden vernietigd en de landen mogen elkaars nucleaire installaties inspecteren om naleving te verifiëren. Dit leidde tot de vernietiging van bijna 2700 raketten en een stevige rem op de kernwapenwedloop.
Het verdrag blijft met name om die laatste reden een belangrijke functie vervullen. Dit gaat niet altijd zonder slag of stoot, beide partijen beschuldigden elkaar al van het niet naleven van het verdrag. In 2007 verklaarde de Russische president Poetin dat het INF-akkoord niet in het Russische belang was, en in 2014 stond de toenmalige Amerikaanse president Obama al eens op het punt het verdrag op te zeggen. Hij zag daar uiteindelijk vanaf, onder meer onder druk van Europese leiders.
Hoewel het Verenigd Koninkrijk zich nu snel achter de opzegging van het INF-verdrag door de VS schaarde, heeft Europa er nog steeds geen enkele baat bij. Eerder is sprake van het tegendeel, Europa was voordat dit verdrag werd gesloten al een van de hoofdtonelen van de nucleaire wapenwedloop tijdens de Koude Oorlog en het is bepaald geen goed vooruitzicht wanneer de ontwikkelingen weer die kant op zouden gaan.
Eén van de nadelen aan het INF-akkoord is dat andere kernwapenstaten er niet aan gebonden zijn. Trump wijst in dat opzicht nu met de vinger naar China. Het zou uiteraard beter zijn als de bepalingen van het verdrag voor alle staten gelden, maar opzegging ervan in plaats van het uit te breiden of te vervangen door een akkoord van meer landen levert alleen maar meer risico’s op.
In het algemeen voltrekken zich op globaal niveau twee totaal tegenovergestelde processen met betrekking tot kernwapens. Aan de ene kant ondertekenen en ratificeren steeds meer landen het VN-kernwapenverbod, dat tot een complete uitbanning van kernwapens moet leiden. Aan de andere kant kiezen de kernwapenstaten en hun vazallen, zoals Nederland en andere NAVO-landen, ervoor nucleaire arsenalen te vernieuwen, ‘beter’ inzetbare kernwapens te ontwikkelen en mogelijk kernwapengebruik een centraler onderdeel van militaire strategieën te maken. Dit alles leidt tot een lagere drempel voor daadwerkelijke inzet.
Trump is hier zeer uitgesproken in. Daags na de aankondiging van de opzegging van het INF-verdrag zei hij tegen journalisten dat de VS hun kernwapenarsenaal zullen uitbreiden. Een echo van de uitspraak kort na zijn aantreden dat de VS weer over de meeste kernwapens van de wereld moeten beschikken. Later verkondigde hij het aantal Amerikaanse kernwapens te willen vertienvoudigen. Voeg daar nog een gevaarlijk nucleair machtsspel met Noord-Korea, dat vooralsnog gelukkig goed afliep, en het de stekker uit het nucleaire akkoord met Iran trekken aan toe.
Maar Trump is niet het enige probleem, al is onder zijn presidentschap de situatie in de wereld in hoge mate onstabieler geworden. Alle kernwapenstaten weigeren al decennialang serieuze stappen te zetten richting volledige nucleaire ontwapening. Poetin kondigde eerder dit jaar een hele serie nieuwe Russische kernwapens aan en ziet er net als Trumo geen been in nucleaire oorlogstaal uit te slaan. Hoog tijd dus de wereld uit de houdgreep van deze megalomane mannen te bevrijden en eindelijk kernwapens voor altijd naar de geschiedenisboeken te verbannen.
Mark Akkerman
