Nederland is een belangrijke spil in de internationale wapenhandel. Volgens de Nederlandse onderzoeker Frank Slijper van Campagne tegen Wapenhandel gaat het voor een groot deel om officiële, door de overheid toegestane handel in militair materieel. Zo komen grote hoeveelheden wapens terecht in landen die mensenrechten schenden of waar burgeroorlog heerst.
Volgens cijfers van het Zweedse onderzoeksinstituut Sipri staat Nederland momenteel op de vijfde plaats, achter de Verenigde Staten, Rusland, Duitsland en Frankrijk. Daarmee blijft Nederland het Verenigd Koninkrijk voor.
„Een totaal gebrek aan democratie en stelselmatige mensenrechtenschendingen is geen beletsel om pantservoertuigen aan Egypte te verkopen. En dan heeft Nederland binnen de Europese Unie nog de naam een relatief terughoudend wapenexportbeleid te voeren.” De afgelopen jaren is ook oorlogstuig uit Nederland in onder meer India, Pakistan, Indonesië en Marokko terechtgekomen.
Slijper wijst erop dat de VS en Rusland nog altijd verreweg de meeste wapens exporteren. In de periode 2003-2007 namen de VS 30 procent van de uitvoer voor hun rekening en Rusland 25 procent. Nederland heeft een aandeel van circa 4 procent. Volgens Slijper exporteert Nederland jaarlijks voor gemiddeld 750 miljoen euro aan wapentuig.
Internationale (illegale) wapenhandel is woensdag onderwerp van een seminar in Amsterdam, georganiseerd door Ciroc (Centre for Information and Research on Organised Crime). De voorman van de Campagne tegen Wapenhandel is een van de sprekers.
Een van de twee belangrijkste wapenstromen die Nederland verlaten, is die van overtollig defensiematerieel. Voor veel landen is dat allemaal nog prima te gebruiken, aldus Slijper. Een van de grootste afnemers was de afgelopen jaren Chili. Het Zuid-Amerikaanse land nam voor ruim een half miljard euro aan tanks, fregatten en F16 jachtvliegtuigen over. Tussen 2003 en 2006 verdiende Nederland in totaal ongeveer 1,5 miljard aan dit soort export.
Verder is de Nederlandse marine-industrie groot in de wapenuitvoer. Enkele jaren geleden verkocht Damen Shipyards bijvoorbeeld vier oorlogsschepen met een waarde tussen de 700 miljoen en 1 miljard euro aan de Indonesische marine. Marokko heeft volgens Slijper dit jaar voor honderden miljoenen euro’s aan fregatten besteld bij marinewerf De Schelde in Vlissingen.
Er bestaan gedragscodes over wapenleveranties, onder meer van de EU. Deze zijn echter niet erg effectief, aldus Slijper, omdat op het niet naleven ervan geen sancties staan.
